Khi việc sử dụng các chất chủ vận thụ thể GLP-1 (GLP-1 receptor agonists, GLP-1 RAs) tiếp tục gia tăng với tốc độ nhanh, nhận thức về các tác dụng không mong muốn thường gặp nhất của nhóm thuốc này, như buồn nôn và nôn, cũng ngày càng được quan tâm. Tuy nhiên, các thuốc này còn tiềm ẩn một số nguy cơ ít được biết đến hơn, trong đó có thể bao gồm thiếu vi chất dinh dưỡng, chẳng hạn như thiếu máu do thiếu sắt (iron deficiency anemia – IDA).

“Có thể tồn tại mối liên quan giữa các thuốc GLP-1 và thiếu máu do thiếu sắt, tuy nhiên hiện vẫn chưa có kết luận chắc chắn, do số lượng nghiên cứu trong lĩnh vực này còn hạn chế,” Stephen Hennigar, PhD, Phó Giáo sư tại Trung tâm Nghiên cứu Y sinh Pennington, Baton Rouge, bang Louisiana, chia sẻ với Medscape Medical News.

Tuy nhiên, ngay cả khả năng GLP-1 RAs có thể góp phần gây thiếu sắt hoặc các thiếu hụt dinh dưỡng khác cũng đã là điều đáng lo ngại, bởi vì nguy cơ thiếu máu vốn đã tăng cao ở bệnh nhân béo phì và/hoặc đái tháo đường type 2 (T2D). Theo Hennigar, tình trạng này có thể liên quan đến tình trạng viêm tăng cao cũng như tỷ lệ mắc bệnh thận mạn (chronic kidney disease – CKD) cao hơn ở bệnh nhân đái tháo đường.

“Nếu bệnh nhân đã có nguy cơ thiếu máu hoặc đang mắc thiếu máu, thì việc khởi trị bằng một thuốc GLP-1 có thể làm nặng thêm tình trạng hiện có,” ông cho biết.

Theo một số ước tính, khoảng 27% bệnh nhân T2D bị thiếu máu, đặc biệt là những người đồng thời mắc CKD. Các yếu tố góp phần gây thiếu máu trong nhóm bệnh nhân này bao gồm tuổi, giới tính, mức độ kiểm soát đường huyết, thời gian mắc đái tháo đường và sự hiện diện của các biến chứng mạn tính.

Những người bị béo phì cũng dễ bị thiếu máu hơn do nhiều rối loạn ở mức độ nội mô, nội tiết và viêm. Chất lượng chế độ ăn kém cũng có thể đóng vai trò quan trọng.

 

“Tại Hoa Kỳ, thiếu sắt là nguyên nhân phổ biến nhất gây thiếu máu, nhưng không phải là nguyên nhân duy nhất,” Hennigar cho biết. “Những người mắc đái tháo đường type 2 đang sử dụng metformin có nguy cơ giảm nồng độ vitamin B12 về lâu dài, và điều này có thể dẫn đến thiếu máu theo thời gian.”

Metformin là thuốc lựa chọn hàng đầu cho nhiều tình trạng, bao gồm T2D và tiền đái tháo đường, và hiện được khoảng 150 triệu người trên thế giới sử dụng hằng ngày. Việc bổ sung thêm một thuốc khác có khả năng gây thiếu vi chất dinh dưỡng được xem là “đáng lo ngại,” theo Hennigar.

 

Bằng chứng hiện có nói gì?

 

Mặc dù bằng chứng mạnh mẽ vẫn còn thiếu, một số nghiên cứu đã chỉ ra tình trạng thiếu hụt dinh dưỡng ở bệnh nhân sử dụng GLP-1 RAs. Butsch và cộng sự đã phân tích dữ liệu của 461.382 bệnh nhân không có tiền sử thiếu hụt dinh dưỡng, được kê đơn GLP-1 RAs lần đầu trong giai đoạn 2017–2021. Mặc dù 80,5% bệnh nhân mắc T2D, quần thể nghiên cứu còn bao gồm bệnh nhân đái tháo đường type 1, tiền đái tháo đường hoặc không có chẩn đoán đái tháo đường được ghi nhận. Thiếu hụt dinh dưỡng được chẩn đoán ở 12,7% bệnh nhân trong vòng 6 tháng và 22,4% trong vòng 12 tháng sau khi bắt đầu điều trị. Thiếu máu do thiếu sắt được ghi nhận ở 1,6% và 3,2% bệnh nhân tương ứng.

 

Khi so sánh 4.505 bệnh nhân T2D sử dụng metformin đơn trị với 4.505 bệnh nhân sử dụng metformin kết hợp GLP-1 RA, các nhà nghiên cứu không ghi nhận sự khác biệt có ý nghĩa thống kê về tỷ lệ thiếu máu giữa hai nhóm, với tỷ lệ IDA khoảng 3% ở cả hai nhóm. Tuy nhiên, sau 12 tháng, tỷ lệ thiếu hụt dinh dưỡng chung cao hơn ở nhóm dùng GLP-1 RA so với nhóm chỉ dùng metformin (18,6% so với 16,5%; P < 0,01), chủ yếu do thiếu vitamin D và một số vitamin nhóm B. Một nghiên cứu khác phân tích dữ liệu của 700 bệnh nhân được kê đơn GLP-1 RAs trong vòng 1 năm. Sau khi khởi trị, các nhà nghiên cứu ghi nhận sự giảm có ý nghĩa thống kê nồng độ hemoglobin, và 8,4% bệnh nhân phát triển thiếu máu. Nồng độ hemoglobin ban đầu cao hơn có liên quan có ý nghĩa với nguy cơ thấp hơn phát triển thiếu máu (tỷ số chênh OR = 0,31; P < 0,01).

https://www.medscape.com/viewarticle/anemia-lesser-known-side-effect-glp-1-drugs-2025a1000ygo

Người dịch: Phạm Thị Quỳnh Yên

Người duyệt: Nguyễn Thị Thùy Trang