Một nhóm nghiên cứu từ các viện nghiên cứu của Pháp gồm Trung tâm Nghiên cứu Khoa học Quốc gia (CNRS), Viện Curie và Viện Y tế và Nghiên cứu Y học Quốc gia (Inserm) đã phát hiện ra một nhóm phân tử mới có khả năng tiêu diệt các tế bào ung thư kháng lại các phương pháp điều trị tiêu chuẩn. Nghiên cứu này đã được công bố trên tạp chí Nature vào ngày 7 tháng 5.

Khai thác đặc tính của sắt trong tế bào ung thư

“Ở một số loại ung thư, như ung thư tụy hoặc u mô liên kết, các lựa chọn điều trị còn khá hạn chế,” ông Raphaël Rodriguez, giám đốc nghiên cứu tại CNRS và đồng tác giả của nghiên cứu, chia sẻ với ấn bản tiếng Pháp của Medscape.

Hiện nay, các phương pháp điều trị ung thư chủ yếu nhắm đến các tế bào khối u nguyên phát, nhưng thường không tiêu diệt được các tế bào có khả năng di căn - vốn là nguyên nhân gây ra 70% ca tử vong liên quan đến ung thư.

Để giải quyết vấn đề này, nhóm nghiên cứu đã phát triển một nhóm phân tử mới - các chất phân hủy phospholipid - được thiết kế nhằm phá hủy màng tế bào ung thư và kích hoạt cái chết tế bào thông qua ferroptosis (một dạng chết tế bào phụ thuộc sắt).

“Chúng tôi sử dụng đặc tính của sắt trong các tế bào ung thư có khả năng di căn. Các tế bào này biểu hiện mức cao protein CD44 trên bề mặt, giúp chúng hấp thu sắt - nguồn tài nguyên mà chúng cần để biến đổi và thích nghi với điều trị chuẩn,” ông Rodriguez giải thích.

Tuy nhiên, chính quá trình biến đổi này cũng khiến chúng dễ bị tổn thương hơn bởi ferroptosis (một hình thức chết tế bào được xúc tác bởi sắt). Trong lysosome - các bào quan nhỏ chịu trách nhiệm phân hủy rác thải và vật chất lạ trong tế bào - sắt phản ứng với hydrogen peroxide, tạo ra các gốc oxy tự do. Những gốc này làm tổn thương màng lysosome và khởi động phản ứng dây chuyền trong toàn bộ tế bào, dẫn đến sự hình thành lipid bị peroxy hóa trong màng của các bào quan khác và cuối cùng gây ra cái chết tế bào.

Chất phân hủy phospholipid

Các nhà nghiên cứu đã phát triển chất phân hủy phospholipid có khả năng kích hoạt ferroptosis. Các phân tử này gồm hai phần:

• Một phần nhắm đến màng tế bào, cho phép chúng xâm nhập và tích tụ trong lysosome.
• Phần còn lại tăng cường khả năng phản ứng của sắt trong các lysosome của tế bào ung thư có khả năng di căn, từ đó khởi động quá trình ferroptosis.

Các phân tử này, được đặt tên là fentomycin-1 (Fento-1), đã được làm phát huỳnh quang để xác nhận vị trí trong lysosome bằng kính hiển vi huỳnh quang.

“Ferroptosis là kết quả từ việc tế bào không thể phục hồi tổn thương màng,” Rodriguez tóm tắt.

 

Giảm sự phát triển khối u

Khi được thử nghiệm trên các tế bào lấy từ bệnh nhân, cơ quan mô phỏng khối u, mẫu sinh thiết người và mô hình động vật có hệ miễn dịch đầy đủ, những phân tử này cho thấy hiệu quả cao hơn so với các phương pháp điều trị hiện tại.

Trong các mô hình tiền lâm sàng về ung thư vú di căn, Fento-1 giúp giảm đáng kể sự phát triển khối u. Nó cũng thể hiện khả năng tiêu diệt mạnh trong sinh thiết ung thư tụy và angiosarcoma.

“Những kết quả thú vị nhất đến khi chúng tôi kết hợp các phân tử này với phương pháp điều trị hiện có. Phản ứng còn tốt hơn nữa,” Rodriguez nhấn mạnh.

Nguồn: https://www.medscape.com/viewarticle/lysosomal-iron-catalyzes-cell-death-resistant-cancers-2025a1000fdm

Người viết: ThS. Võ Thị Hải Phượng

Người duyệt: TS. Hà Hải Anh