Phát hiện các thuốc hóa dược không được khai báo trong các sản phẩm thảo dược truyền thống

Thuốc thảo dược truyền thống (THMs) đang dần trở nên phổ biến trên toàn thế giới như là một cách tiếp cận thay thế thuốc theo toa vì nhiều lý do, bao gồm tính an toàn của chúng. Nhưng gần đây đã có một số nghiên cứu được báo cáo cho thấy có sự pha trộn THMs với các loại thuốc tổng hợp hóa dược không khai báo, có thể gây ra các tác dụng phụ độc hại nghiêm trọng. Bài viết này đưa ra một số trường hợp phát hiện pha trộn thuốc hóa dược trong THMs.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), có tới 80% số người sống ở các nước đang phát triển vẫn chủ yếu dựa vào các loại thuốc truyền thống để chăm sóc sức khỏe của họ. Việc sử dụng THMs ở các nước công nghiệp cũng đang lan rộng nhanh chóng, nơi các loại thuốc thảo dược thường được gọi là thuốc thay thế hoặc thậm chí là chất bổ sung vào chế độ ăn uống. Các loại thuốc truyền thống đa dạng trên khắp các khu vực khác nhau trên khắp thế giới. Chúng thường được bán dưới dạng thuốc theo toa hoặc thuốc không kê đơn (OTC) hoặc tự dùng thuốc. Mặc dù THMs từ lâu đã được sử dụng nhiều nhưng trong nhiều trường hợp độ sự an toàn và tính hiệu quả của nó đối với người dùng chưa được đảm bảo. Do những hạn chế trong vấn đề quản lý, THMs dễ bị nhiễm bẩn và pha trộn với thuốc tổng hợp không khai báo.

Các thuốc tổng hợp được tìm thấy có liên quan đến THMs bao gồm thuốc hạ đường huyết (thuốc chống đái tháo đường), chất ức chế phosphodiesterase-5 (PDE's-5), thuốc giảm béo, thuốc chống tăng huyết áp, glucocorticosteroid, chất kích thích, steroid anbolic…

Ở Hàn Quốc, So-Hyun Cho và cộng sự đã khảo sát trên 294 loại thực phẩm và thực phẩm chức năng được quảng cáo là có hiệu quả trong điều trị viêm khớp, xương và đã phát hiện 30% các mẫu có chứa hóa dược gồm dexamethason, cortison-21-acetat, prednison-21-acetat, betamethason, prednison and prednisolon. Ở Anh, Ramsay H.M. và cộng sự đã xác định được hydrocortison, clobetason butyrat, betamethason valerat, and clobetasol propionat trong 24 loại kem thảo dược điều trị eczema bằng phương pháp HPLC.

Nhóm thuốc kháng histamin H1 cũng được cho thấy là hay bị trộn vào các chế phẩm đông dược vì tác dụng chống dị ứng và tác dụng an thần của nó. Một nghiên cứu ở Mỹ chỉ ra rằng trong số 243/260 loại thuốc đông dược ở châu Á đã được thu thập từ các cửa hàng thảo dược bán lẻ ở California, có 17 loại (7%) chứa thuốc hóa dược không được khai báo. Trong đó, chlorpheniramin là 1 trong 4 loại hóa dược không khai báo phổ biến nhất. Ở Trung Quốc, YE Lin-hu và cộng sự sử dụng phương pháp LC-MS/MS khảo sát 7 antihistamin bao gồm loratadin, diphenhydramin hydrochlorid, cyproheptadin hydrochlorid, cetirizin hydrochlorid, promethazin hydrochlorid, mizolastin, and chlorpheniramin maleat trên 9 loại chế phẩm thảo dược, kết quả đã xác định 4 mẫu chế phẩm đã bị lẫn với các antihistamin trên.

Tại Trung Quốc, Qionglin Liang và cộng sự đã phân tích thuốc tân dược trộn trái phép trong TPCN và các thuốc có nguồn gốc từ dược liệu bằng phương pháp LC-MS/MS. Kết quả đã phát hiện 9 mẫu chế phẩm đông dược có ibuprofen, diazepam. Tại Singapore, năm 2003 Aik-Jiang Lau và cộng sự đã phát hiện phenylbutazon, oxyphenylbutazon trộn lẫn trong chế phẩm đông dược bằng LC-MS/M.

…

Kết luận

THMs đóng một vai trò quan trọng trong hệ thống chăm sóc sức khỏe nói chung của nhiều nước đang phát triển trên toàn thế giới và đang nhanh chóng trở nên phổ biến ở nhiều nước phát triển. Từ các tài liệu được báo cáo, sự hiện diện của các tác nhân tổng hợp không khai báo trong nhiều công thức thảo dược đã được tiết lộ. Tuy nhiên với những tiến bộ gần đây của các phương pháp phân tích thì việc phát hiện sự pha trộn là dễ dàng hơn nhiều. Do đó, cần có các tiêu chuẩn kỹ thuật trong việc phát triển và xây dựng các hướng dẫn quy định đầy đủ cho việc thương mại hóa các THMs sẽ góp phần làm tăng tính lưu hành, làm cho chúng cạnh tranh hơn trên thị trường toàn cầu, chống lại sự pha trộn trái phép trong các sản phẩm thảo dược.

Nguồn tham khảo:

https://analyticalsciencejournals.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/dta.1482

https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/19440049.2014.946100

https://www.nejm.org/doi/pdf/10.1056/NEJM199809173391214

https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S073170850500539X

https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0731708502006374