Bài đăng vào ngày 5 tháng 2, 2018

Nguồn: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/ageing-and-health

SỰ KIỆN CHÍNH

• Từ năm 2015 đến năm 2050, tỷ lệ dân số thế giới trên 60 tuổi sẽ tăng gần gấp đôi từ 12% lên 22%.

• Đến năm 2020, số người từ 60 tuổi trở lên sẽ đông hơn số trẻ em dưới 5 tuổi.

• Vào năm 2050, 80% người cao tuổi sẽ sống ở các nước có thu nhập thấp và trung bình.

• Tốc độ già hóa dân số nhanh hơn nhiều so với trước đây.

• Tất cả các quốc gia đều phải đối mặt với những thách thức lớn để đảm bảo rằng hệ thống y tế và xã hội của họ sẵn sàng tận dụng tối đa sự thay đổi nhân khẩu học này.

Mọi người trên toàn thế giới đang sống lâu hơn. Ngày nay, lần đầu tiên trong lịch sử, hầu hết mọi người có thể mong đợi sống đến tuổi sáu mươi và hơn thế nữa. Đến năm 2050, dân số thế giới từ 60 tuổi trở lên dự kiến ​​đạt tổng cộng 2 tỷ người, tăng từ 900 triệu người vào năm 2015. Hiện nay, 125 triệu người từ 80 tuổi trở lên. Đến năm 2050, sẽ có gần như khoảng 120 triệu người sống chỉ riêng ở Trung Quốc và 434 triệu người trong độ tuổi này trên toàn thế giới. Đến năm 2050, 80% tổng số người cao tuổi sinh sống ở các nước có thu nhập thấp và trung bình.

Tốc độ già hóa dân số trên thế giới cũng đang gia tăng mạnh mẽ. Pháp đã có gần 150 năm để thích ứng với sự thay đổi từ 10% lên 20% trong tỷ lệ dân số trên 60 tuổi. Tuy nhiên, những nơi như Brazil, Trung Quốc và Ấn Độ sẽ có hơn 20 năm một chút để thực hiện điều chỉnh tương tự.

Trong khi sự thay đổi phân bố dân số của một quốc gia theo độ tuổi cao hơn - được gọi là già hóa dân số - bắt đầu ở các nước có thu nhập cao (ví dụ ở Nhật Bản, 30% dân số đã trên 60 tuổi), thì hiện nay nó đang ở mức thấp và trung bình. Chile, Trung Quốc, Cộng hòa Hồi giáo Iran và Liên bang Nga sẽ sẽ có tỷ lệ người cao tuổi tương đương với Nhật Bản. Tuổi thọ cao hơn mang lại nhiều cơ hội, không chỉ cho những người lớn tuổi và gia đình của họ mà còn cho toàn xã hội. Tuổi cao mang lại cơ hội cho họ theo đuổi các hoạt động mới như học lên cao hơn, một nghề nghiệp mới hoặc theo đuổi một niềm đam mê bị bỏ quên từ lâu. Người cao tuổi cũng đóng góp nhiều mặt cho gia đình và cộng đồng của họ. Tuy nhiên, mức độ của những cơ hội và đóng góp này phụ thuộc nhiều vào một yếu tố: sức khỏe.

Tuy nhiên, có rất ít bằng chứng cho thấy những người lớn tuổi ngày nay đang trải qua những năm tháng cuối đời với sức khỏe tốt hơn cha mẹ của họ. Trong khi tỷ lệ khuyết tật nặng đã giảm ở các nước thu nhập cao trong 30 năm qua, không có sự thay đổi đáng kể nào về khuyết tật từ nhẹ đến trung bình trong cùng thời kỳ. Nếu mọi người có thể trải qua những năm sống thêm này trong tình trạng sức khỏe tốt và nếu họ sống trong một môi trường hỗ trợ, khả năng của họ để làm những điều mà họ coi trọng sẽ khác một chút so với những người trẻ hơn. Nếu những năm cộng thêm này bị chi phối bởi sự suy giảm năng lực thể chất và tinh thần, thì những tác động tiêu cực đối với người cao tuổi và xã hội càng lớn.

GIẢI THÍCH TỔNG THỂ

Ở cấp độ sinh học, lão hóa là kết quả của sự tích tụ của nhiều loại tổn thương tế bào và phân tử theo thời gian. Điều này dẫn đến suy giảm dần năng lực thể chất và tinh thần, tăng nguy cơ mắc bệnh và cuối cùng là tử vong. Nhưng những thay đổi này không tuyến tính cũng không nhất quán và chúng chỉ liên quan một cách lỏng lẻo với tuổi của một người tính theo năm. Trong khi một số người 70 tuổi có sức khỏe và hoạt động cực kỳ tốt thì những người 70 tuổi khác lại yếu ớt và cần sự giúp đỡ đáng kể của người khác.

Ngoài những thay đổi về mặt sinh học, lão hóa còn có liên quan đến những chuyển đổi cuộc sống khác như nghỉ hưu, chuyển đến nhà ở thích hợp hơn, và cái chết của bạn bè và đối tác. Khi phát triển một phản ứng sức khỏe cộng đồng đối với lão hóa, điều quan trọng không chỉ là xem xét các phương pháp cải thiện những tổn thất liên quan đến tuổi già, mà còn cả những phương pháp có thể củng cố sự phục hồi, thích ứng và tăng trưởng tâm lý xã hội.

TÌNH TRẠNG SỨC KHỎE CHUNG LIÊN QUAN ĐẾN LÃO HÓA

Các tình trạng phổ biến ở tuổi già bao gồm mất thính giác, đục thủy tinh thể và các tật khúc xạ, đau lưng, cổ và viêm xương khớp, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, tiểu đường, trầm cảm và sa sút trí tuệ. Hơn nữa, khi mọi người già đi, họ có nhiều khả năng gặp phải nhiều tình trạng cùng một lúc.

Tuổi già cũng được đặc trưng bởi sự xuất hiện của một số trạng thái sức khỏe phức tạp có xu hướng chỉ xảy ra sau này trong cuộc đời và không thuộc các loại bệnh riêng biệt. Chúng thường được gọi là hội chứng lão khoa và thường là hậu quả của nhiều yếu tố cơ bản và bao gồm ốm yếu, tiểu không tự chủ, té ngã, mê sảng và loét tì đè. Các hội chứng lão khoa dường như là những yếu tố dự báo tử vong hơn là số lượng các bệnh mãn tính cụ thể. Tuy nhiên, ngoài một số các quốc gia đã phát triển y học lão khoa như một chuyên khoa, lão khoa thường bị bỏ qua trong các dịch vụ y tế có cấu trúc truyền thống và trong nghiên cứu dịch tễ học.

CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SỰ LÃO HÓA KHỎE MẠNH

Mặc dù một số khác biệt về sức khỏe của người cao tuổi là do di truyền, nhưng phần lớn là do môi trường vật chất và xã hội của mọi người - bao gồm nhà cửa, vùng lân cận và cộng đồng, cũng như các đặc điểm cá nhân của họ - chẳng hạn như giới tính, dân tộc hoặc tình trạng kinh tế xã hội của họ.

Những yếu tố này bắt đầu ảnh hưởng đến quá trình lão hóa ở giai đoạn đầu. Môi trường mà mọi người sống khi còn nhỏ - hoặc thậm chí khi bào thai đang phát triển - kết hợp với các đặc điểm cá nhân của họ, có ảnh hưởng lâu dài đến cách họ già đi.

Môi trường cũng có ảnh hưởng quan trọng đến sự phát triển và duy trì các hành vi lành mạnh. Duy trì các hành vi lành mạnh trong suốt cuộc đời, đặc biệt là ăn uống điều độ, tham gia các hoạt động thể chất thường xuyên và hạn chế sử dụng thuốc lá đều góp phần làm giảm nguy cơ mắc các bệnh không lây nhiễm và nâng cao năng lực thể chất và tinh thần.

Các hành vi cũng vẫn quan trọng ở độ tuổi lớn hơn. Tập luyện thể thao để duy trì khối lượng cơ bắp và dinh dưỡng tốt vừa có thể giúp duy trì chức năng nhận thức, trì hoãn sự phụ thuộc vào chăm sóc và đảo ngược tình trạng ốm yếu. Môi trường hỗ trợ cho phép mọi người làm những gì quan trọng đối với họ, mặc dù bị mất năng lực. Sự sẵn có của cơ sở vật chất và phương tiện giao thông công cộng an toàn, dễ tiếp cận và môi trường dễ dàng đi lại là những ví dụ về môi trường hỗ trợ.

NHỮNG THÁCH THỨC TRONG ỨNG PHÓ VỚI GIÀ HÓA DÂN SỐ

Một số người 80 tuổi có năng lực thể chất và tinh thần tương tự như nhiều người 20 tuổi. Những người khác bị suy giảm đáng kể về năng lực thể chất và tinh thần ở độ tuổi trẻ hơn nhiều. Một kế hoạch toàn diện về sức khỏe cộng đồng phải bảo vệ sức khỏe và đáp ứng nhu cầu của người cao tuổi.

BẤT BÌNH ĐẲNG VỀ SỨC KHỎE

Mối quan hệ giữa chúng ta với môi trường khác biệt bởi các đặc điểm cá nhân như gia đình chúng ta sinh ra, giới tính và dân tộc của chúng ta, dẫn đến bất bình đẳng về sức khỏe. Một tỷ lệ đáng kể của sự đa dạng tình trạng thể chất ở độ tuổi lớn hơn là do tác động tích lũy của những bất bình đẳng về sức khỏe này trong suốt cuộc đời. Chính sách y tế công cộng phải được xây dựng để giảm bớt, thay vì củng cố, những bất bình đẳng này.

ĐỊNH KIẾN ​​LẠC HẬU VÀ THỜI ĐẠI

Người cao tuổi thường bị cho là già yếu hoặc phụ thuộc và là gánh nặng cho xã hội. Y tế cộng đồng và toàn xã hội, cần giải quyết những vấn đề này và những thái đối với độ tuổi tác khác, có thể dẫn đến phân biệt đối xử, ảnh hưởng đến cách phát triển chính sách và cơ hội mà người cao tuổi có được để có một quá trình lão hóa khỏe mạnh.

MỘT THẾ GIỚI ĐANG THAY ĐỔI NHANH CHÓNG

Toàn cầu hóa, phát triển công nghệ (ví dụ như giao thông và liên lạc), đô thị hóa, di cư và thay đổi các chuẩn mực giới đang ảnh hưởng đến cuộc sống của người cao tuổi theo những cách trực tiếp và gián tiếp. Ví dụ, mặc dù số lượng các thế hệ còn sống trong một gia đình đã tăng lên, nhưng ngày nay các thế hệ này có nhiều khả năng sống tách biệt hơn so với ngày xưa. Một kế hoạch về sức khỏe cộng đồng phải xem xét các xu hướng hiện tại và dự kiến ​​này, đồng thời có các chính sách cho phù hợp.

PHẢN HỒI CỦA WHO

Phù hợp với Nghị quyết Y tế Thế giới gần đây (67/13), một Chiến lược và Kế hoạch Hành động Toàn cầu về Lão hóa và Sức khỏe đang được WHO xây dựng với sự tham vấn của các Quốc gia Thành viên và các đối tác khác. Chiến lược và Kế hoạch hành động dựa trên bằng chứng của báo cáo Thế giới về già hóa và sức khỏe và xây dựng dựa trên các hoạt động hiện có để giải quyết 5 lĩnh vực hành động ưu tiên.

Người duyệt: Thầy Nguyễn Công Kính