Acid phenolic là chất chuyển hóa thực vật thứ cấp có mùi thơm, phân bố rộng rãi trong toàn bộ giới thực vật. Thông thường, chúng có thể được tìm thấy dưới dạng este, amid hoặc glycosid, nhưng hiếm khi ở dạng tự do. Trong số các amid, amid từ acid hydroxycinnamic tự nhiên (HCAA) và riparin là alkylamid có nguồn gốc từ sự liên hợp của các amin với acid hydroxycinnamic và acid benzoic. Chúng ngày càng được chú ý do có lợi cho sức khỏe, chẳng hạn như chất chống oxy hóa, chống viêm, thuốc chống tiểu đường, chống ký sinh trùng, kháng khuẩn, và hoạt động chống ung thư. Mặc dù chúng có trong nhiều loại thực vật, việc chiết xuất chúng từ các nguồn tự nhiên là một thách thức do tính phức tạp của hỗn hợp chiết xuất, thường đòi hỏi phải tiêu thụ một lượng lớn dung môi và vật liệu thực vật. Hơn nữa, các chất quan tâm thường có mặt với số lượng rất thấp và tính khả dụng của chúng có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố bao gồm sự thay đổi theo mùa, giai đoạn sinh trưởng, khí hậu, thành phần đất và bộ phận cụ thể của cây được sử dụng để chiết xuất. 

Quá trình chuyển đổi axit phenolic thành este hoặc amid tương ứng thường bao gồm ba hoặc bốn bước tổng hợp: (i) bảo vệ nhóm hydroxy phenolic, (ii) hoạt hóa nhóm acid cacboxylic bằng cách tạo thành acyl clorua hoặc sử dụng thuốc thử ghép nối như muối phosphonium và uronium hoặc carbodiimide khi có mặt các chất phụ gia như HOBt và HOAt, (iii) ngưng tụ với rượu hoặc amin và (iv) khử bảo vệ nhóm hydroxy phenolic. Các con đường này sử dụng thuốc thử hóa học, phụ gia, acid mạnh, nhiệt độ cao và thời gian phản ứng dài, dẫn đến các quy trình xử lý phức tạp tạo ra lượng chất thải lớn. Mặc dù các phương pháp thay thế thuận tiện hơn đã xuất hiện, hầu hết các kỹ thuật này thường tạo ra este hoặc amid phenolic với năng suất thấp. Một số chất xúc tác hóa học, chẳng hạn như chất xúc tác dựa trên sắt, bo và nhôm, đã được báo cáo có khả năng hình thành liên kết amd, nhưng chúng thường đòi hỏi nhiệt độ cao, xử lý hậu kỳ phức tạp hoặc quy trình chuẩn bị độc hại.

Phương pháp dòng hóa học-enzym hai bước để este hóa và amid hóa hiệu quả các axit phenolic đã được phát triển và áp dụng thành công để tổng hợp các dẫn xuất riparin và HCAA. Este hóa dòng Fischer được tối ưu hóa bằng cách sử dụng acid vanillic làm nguyên liệu đầu vào mô hình và acid Tosic SiliaBond (SCX-3) làm chất xúc tác acid cố định, đạt được sản lượng định lượng trong thời gian lưu trú ngắn. Bước amid hóa tiếp theo, được xúc tác bởi lipase B từ Candida antarctica cố định , được tối ưu hóa trong toluene, tạo ra các amid mong muốn. Các hợp chất tổng hợp được đánh giá về đặc tính dọn gốc tự do, kháng khuẩn và chống leishmanial. Đây là một phương pháp mới để tổng hợp hiệu quả các dẫn xuất riparin và HCAA có đặc tính sinh học thú vị.

Nguồn: https://doi.org/10.1021/acs.jnatprod.5c00131

Pecora, D., Magni, A. M., Vicinanza, S., Annunziata, F., Princiotto, S., Donzella, S., ... & Tamborini, L. (2025). Two-Step Flow Amidation of Natural Phenolic Acids as Antiradical and Antimicrobial Agents. Journal of Natural Products.

Người dịch: Nguyễn Thị Thúy An

Người duyệt: Nguyễn Thị Thùy Trang