Thuốc chống viêm không steroid (NSAID) là nhóm thuốc thường được sử dụng để giảm đau, chống viêm hoặc hạ sốt mà không cần phải có đơn kê của bác sĩ. Nhóm này có ít nhất 20 chất có cấu trúc hóa học khác nhau nhưng cách thức tác dụng tương tự nhau.

      Các thuốc NSAID chính bao gồm: ibuprofen, naproxen, diclofenac, celecoxib, mefenamic acid, etoricoxib, indomethacin, aspirin liều cao.. NSAID có sẵn dưới dạng viên nén, viên nang, viên con nhộng, thuốc đạn, kem, gel và thuốc tiêm. Chính vì rất sẵn có và được sử dụng phổ biến, nên việc tìm hiểu cách dùng phù hợp và các tác dụng phụ có thể gặp phải khi dùng thuốc là rất cần thiết. NSAID có khá nhiều tác dụng phụ như: Khó tiêu hoặc tiêu chảy, đau bụng, buồn nôn, gây loét dạ dày, có thể gây chảy máu trong dẫn tới thiếu máu…Sử dụng liều cao, kéo dài làm tăng nguy cơ gặp phải các tác dụng phụ của thuốc kháng viêm. Trong phạm vi bài viết này chúng ta cùng tìm hiểu về cơ chế gây loét dạ dày của NSAID

 

      Nhìn chung cơ chế gây loét dạ dày của NSAID cũng tương tự cơ chế tác dụng của NSAID. Nghĩa là cả tác dụng phụ và tác dụng chính đều gây ra bởi một cơ chế.

      Cơ chế gây loét dạ dày của NSAID là khả năng ức chế. NSAID ức chế COX, do đó ức chế sự chuyển đổi axit arachidonic thành prostaglandin, prostacyclin và thromboxan. COX bao gồm COX-1 và COX-2.

1. COX-1

COX-1, được biểu hiện trong hầu hết các mô của cơ thể (ví dụ: ruột và thận), xúc tác sự hình thành các prostaglandin cấu tạo, có tác dụng trung gian cho một loạt các tác dụng sinh lý bình thường, bao gồm cầm máu, bảo vệ niêm mạc GI (đường tiêu hóa) và bảo vệ thận, và khỏi hạ huyết áp.

NSAID ức chế COX 1, mất cơ chế bảo vệ GI do ức chế các prostaglandin cấu tạo điều chỉnh lưu lượng máu đến niêm mạc dạ dày và kích thích sản xuất bicarbonate và chất nhầy. Điều này phá vỡ hàng rào bảo vệ kiềm của ruột, cho phép axit dịch vị khuếch tán trở lại niêm mạc, làm tổn thương các tế bào và mạch máu, gây viêm và loét dạ dày.

Là axit hữu cơ, NSAID, đặc biệt là aspirin, cũng có thể gây kích ứng hóa học trực tiếp niêm mạc GI. Sự tái tuần hoàn ruột của một số NSAID có thể dẫn đến nồng độ dịch mật cao làm tăng khả năng gây loét trong ruột. Chảy máu đường tiêu hóa do NSAID gây ra có thể bí ẩn, dẫn đến thiếu máu do thiếu sắt, hoặc nghiêm trọng hơn, dẫn đến nôn mửa, nôn mửa. Về lâu dài nó dẫn đến bệnh viêm loét dạ dày.

2. COX-2 tham gia vào hoạt động chống viêm.

COX-2 được kích hoạt trong các mô bị viêm và bị tổn thương, đồng thời xúc tác sự hình thành của prostaglandin cảm ứng, bao gồm PGE 2, liên quan đến việc tăng cường phản ứng viêm. COX-2 cũng tham gia vào quá trình điều chỉnh nhiệt và phản ứng đau khi bị thương. Do đó, sự ức chế COX-2 của NSAID được cho là nguyên nhân gây ra các tác dụng hạ sốt, giảm đau và chống viêm của NSAID.

      Khi sử dụng thuốc NSAID với mục đích chống viêm , hạ sốt, giảm đau thì tất nhiên các triệu chứng đều được thuyên giảm vì thuốc tác dụng rất mạnh vào COX2. Tuy nhiên việc ức chế COX 2 tương ứng với việc ức chế COX 1-enzym giữ nhà của cơ thể.

 

      Tóm lại cơ chế gây loét dạ dày của NSAID là do NSAID ức chế yếu tố bảo vệ và bản thân NSAID cũng là một trong những yếu tố tấn công gây hại dạ dày.

 

              Người duyệt                                                                                               Người viết

      Nguyễn Thị Thùy Trang                                                                                 Nguyễn Thị Hà