Tổng quát

Tiểu đường là một bệnh chuyển hóa mãn tính, đặc trưng bởi lượng đường trong máu (hoặc đường huyết) tăng cao, theo thời gian dẫn đến tổn thương nghiêm trọng cho tim, mạch máu, mắt, thận và dây thần kinh.

Phổ biến nhất là bệnh tiểu đường type 2, thường ở người lớn, xảy ra khi cơ thể trở nên đề kháng với insulin hoặc không tạo đủ insulin. Trong ba thập kỷ qua, tỷ lệ mắc bệnh tiểu đường type 2 đã tăng đáng kể ở các quốc gia thuộc mọi mức thu nhập.

Bệnh tiểu đường type 1, từng được gọi là bệnh tiểu đường vị thành niên hoặc bệnh tiểu đường phụ thuộc insulin, là một tình trạng mãn tính trong đó tuyến tụy sản xuất ít hoặc không có insulin. Đối với những người sống chung với bệnh tiểu đường, việc tiếp cận với phương pháp điều trị có chi phí phải chăng, bao gồm insulin, là rất quan trọng đối với sự sống còn của họ. Có một mục tiêu đã được thống nhất trên toàn cầu để ngăn chặn sự gia tăng bệnh tiểu đường và béo phì vào năm 2025.

Khoảng 422 triệu người trên thế giới mắc bệnh tiểu đường, phần lớn sống ở các nước có thu nhập thấp và trung bình, và 1,6 triệu ca tử vong trực tiếp do bệnh tiểu đường mỗi năm. Cả số trường hợp mắc và tỷ lệ mắc bệnh tiểu đường đều tăng đều đặn trong vài thập kỷ qua.

Biến chứng

Tất cả các loại bệnh tiểu đường đều có thể dẫn đến các biến chứng ở nhiều bộ phận của cơ thể và có thể làm tăng nguy cơ tử vong sớm. Các biến chứng có thể xảy ra bao gồm suy thận, biến chứng bàn chân, giảm thị lực và tổn thương thần kinh. Người lớn mắc bệnh tiểu đường cũng có nguy cơ đau tim và đột quỵ tăng gấp 2-3 lần. Trong thai kỳ, bệnh tiểu đường không được kiểm soát tốt sẽ làm tăng nguy cơ tử vong của thai nhi và các biến chứng khác.

Những triệu chứng này được thấy trong hàng triệu trường hợp trên khắp thế giới. Gần 3% tỷ lệ mù lòa trên toàn cầu có thể là do bệnh võng mạc tiểu đường, xảy ra do tổn thương tích tụ lâu dài đối với các mạch máu trong võng mạc. Bệnh tiểu đường cũng là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây suy thận. Lưu lượng máu giảm và tổn thương dây thần kinh ở bàn chân do bệnh tiểu đường gây ra có thể dẫn đến loét bàn chân, và các bệnh nhiễm trùng và biến chứng liên quan có thể dẫn đến việc phải cắt bỏ chi, cũng như các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng và kéo dài tuổi thọ.

Bệnh tiểu đường loại 1 hiện không thể ngăn ngừa được. Các phương pháp tiếp cận hiệu quả có sẵn để ngăn ngừa bệnh tiểu đường loại 2 và ngăn ngừa các biến chứng và tử vong sớm có thể do tất cả các loại bệnh tiểu đường. Chúng bao gồm các chính sách và thực hành trên toàn bộ dân số và trong các môi trường cụ thể (trường học, nhà riêng, nơi làm việc) góp phần mang lại sức khỏe tốt cho mọi người, bất kể họ có bị tiểu đường hay không, chẳng hạn như tập thể dục thường xuyên, ăn uống lành mạnh, tránh hút thuốc và kiểm soát huyết áp và lipit.

Hướng xử trí

Điểm khởi đầu để sống tốt với bệnh tiểu đường là được chẩn đoán sớm - một người càng sống lâu với bệnh tiểu đường không được chẩn đoán và không được điều trị, kết quả sức khỏe của họ càng tồi tệ hơn. Do đó, dễ dàng tiếp cận với các chẩn đoán cơ bản, chẳng hạn như xét nghiệm đường huyết, nên có sẵn trong các cơ sở chăm sóc sức khỏe ban đầu. Bệnh nhân sẽ cần được đánh giá chuyên khoa định kỳ hoặc điều trị các biến chứng.

Một loạt các biện pháp can thiệp hiệu quả về chi phí có thể cải thiện kết quả của bệnh nhân, bất kể họ có thể mắc bệnh tiểu đường nào. Những can thiệp này bao gồm kiểm soát đường huyết, thông qua sự kết hợp của chế độ ăn uống, hoạt động thể chất và dùng thuốc nếu cần; kiểm soát huyết áp và lipid để giảm nguy cơ tim mạch và các biến chứng khác; và thường xuyên tầm soát các tổn thương ở mắt, thận và bàn chân, để tạo điều kiện điều trị sớm.

Nguồn: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/diabetes

DS. Nguyễn Thị Mai Diệu

Người duyệt bài: ThS. Nguyễn Thị Thùy Trang