Hồ Thị Ngọc - Khoa Dược - Đại Học Duy Tân

PARACETAMOL VÀ CƠ CHẾ TÁC DỤNG LIÊN QUAN TÁC DỤNG DƯỢC LÝ

Trước đây chúng ta thường mặc định rằng paracetamol hay còn gọi là acetaminophen cũng là một thuốc nằm trong nhóm NSAIDs. Nhưng thực tế chỉ ra rằng, paracetamol chỉ có tác dụng hạ sốt và giảm đau chứ không chống viêm. Bởi vì vậy, sự nghiên cứu về tác động dược lý của paracetamol được khai thác rất nhiều, và cũng nhiều giả thiết đưa ra về tác động dược lý của paracetamol, vì sao paracetamol lại không có tác dụng chống viêm, và chống kết tập tiểu cầu?. Hiện nay paracetamol cũng không còn nằm trong nhóm NSAIDs.

Dưới đây cũng là một bài viết liên quan giả thiết tác dụng của paracetamol.

Hình 1. Giả thiết về Cơ chế tác động của acetaminophen

• “Giả thuyết Peroxidase (POX) liên quan đến COX” :
• Giả thuyết “phổ biến” là acetaminophen hoạt động như một chất khử, để ức chế bước peroxidase, liên quan đến quá trình tổng hợp prostanoid bởi các enzym cyclooxgenase (COX-1 & COX-2) (xem Hình 1). Bởi vì nó ức chế phản ứng peroxidase,(chuyển PGG2 thành PGH2) tuy nhiên khi tiểu cầu và bạch cầu được hoạt hóa trong quá trình viêm sẽ sinh HETEs, chất này sẽ mặc nhiên chuyển PGG2 thành PGH2 mà không cần POX. Điều này ngăn cho acetaminophen có hiệu quả ở các vị trí viêm hoặc tiểu cầu hoạt hóa. Do đó acetaminophen tác dụng ít hoặc không có tác dụng chống tiểu cầu hoặc chống viêm. Ngược lại, vì nồng độ hydroperoxide tương đối thấp trong tế bào nội mô mạch và tế bào thần kinh, acetaminophen có thể gây tác dụng hạ sốt và giảm đau bằng cách ngăn chặn việc sản xuất prostaglandin ở những vị trí này (Aronoff et al, 2009). Đây là giả thiết đã được chứng minh bằng các lập luận và được coi là cơ chế đúng của paracetamol.
• “Giả thuyết Cannabinoid” :(Cannabinoid: dẫn chất cần xa)
• Một chất chuyển hóa acetaminophen (AM404) ức chế COX, và kích hoạt cả TRP (thụ cảm thể) và các kênh TRPV1 & TRPA1, các thụ thể liên quan đến dẫn truyền cảm giác đau cũng nhạy cảm với cannabinoids (Hogestatt và cộng sự, 2005; Mallet và cộng sự, 2010). Ở giả thiết này người ta cho rằng acetaminophen có thể hoạt động chủ vận với thụ thể của cannabinoid nên có tác dụng giảm đau hiệu quả.